Dostępność stron dla osób niepełnosprawnych

Projekt grantowy Model udostępniania treści w Internecie osobom z niepełnosprawnościami zgodnie obowiązującym prawem krajowym i międzynarodowym oraz zasadami WCAG 2.0

Link do naszego bloga

W opublikowanej w 23 lata temu (Science et Avenir, 11: maj, 1993) prognozie uczonych japońskich dotyczącej rozwiązania w drodze naukowej ważniejszych problemów ludzkości, umieszczono także przewidywania związane z rozwojem medycyny. Przewidywano m.in., że w 2011 roku zostanie zwalczona choroba Alzheimera, w 2013 roku nastąpi całkowite opanowanie chorób nowotworowych, a w 2019 roku powstaną sztuczne oczy, umożliwiając niewidomym widzenie. Dziś już wiemy, że prognozy te były zbyt optymistyczne. Jednak nauka może obecnie w inny sposób sprawić, by starzejące się, chore i niepełnosprawne osoby mogły uczestniczyć w rozwoju społeczeństwa informacyjnego i korzystać z bogactwa treści udostępnianych w Internecie.

Osoby z upośledzeniem umysłowym, a także słabo widzące i niewidome czy głuche mają szczególnie utrudniony dostęp do Sieci. Według badań Fundacji Widzialni (http://wcag20.widzialni.org/) zaledwie 12,8 procent  stron WWW instytucji publicznych w Polsce spełnia minimalne wymagania dostępności dla osób o specjalnych potrzebach (WCAG 2.0). Tymczasem WHO szacuje, że na świecie żyje ponad miliard osób z różnymi formami niepełnosprawności. W Unii Europejskiej jest to około 80 milionów a w Polsce 4,7 milionów obywateli, a więc ponad 12 procent społeczeństwa. Liczbę osób z dysfunkcjami wzroku GUS szacuje na 1 milion 800 tysięcy (dane Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób niepełnosprawnych, http://www.niepelnosprawni.gov.pl/p,78,dane-demograficzne).

Z badań naukowych pierwszego Światowego raportu o niepełnosprawności WHO i Grupy Banku Światowego z 2011 roku (http://www.pfron.org.pl/kn/poprzednie-numery/250,Swiatowy-Raport-o-Niepelnosprawnosci.html?search=273114) wynika, że osoby niepełnosprawne mają gorszy stan zdrowia, niższe osiągnięcia edukacyjne, mniejszy udział w gospodarce i wyższe wskaźniki ubóstwa niż te w pełni sprawne, gdyż zmagają się z barierami w uzyskaniu dostępu do świadczeń, które większość uznaje za oczywiste: opieki zdrowotnej, edukacji, zatrudnienia, transportu i informacji. „Rządy na całym świecie nie mogą już dłużej ignorować istnienia setek milionów osób niepełnosprawnych […], które nigdy nie miały szansy wykazać swoich możliwości” – pisze we wprowadzeniu do Raportu prof. Stephen W. Hawking, sam cierpiący na stwardnienie zanikowe boczne. Dlatego, by przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu i cyfrowemu, w 2008 roku World Wide Web Consortium przygotowało drugą już wersję Zasad Udostępniania Treści na Stronach Internetowych (ang. Web Content Accessibility Guidelines – WCAG 2.0).

Zgodnie z tymi zasadami twórcy serwisów internetowych powinni je projektować w taki sposób, by z zawartością stron WWW mogły zapoznawać się również osoby niepełnosprawne. Na przykład niewidomi za pomocą specjalnego oprogramowania do syntezy mowy mogli odsłuchiwać umieszczone tam treści oraz „oglądać” fotografie. Zasady te precyzują też, w jaki sposób twórca serwisu powinien stosować zabezpieczenia typu captcha.

Projekt ma na celu przeprowadzenie badań nad zawartością i stosowaniem tych zasad zarówno przez polską administrację publiczną, jak i komercyjne serwisy internetowe. Zwłaszcza administracja jest zobligowana do ich używania w przepisach prawa krajowego (rozporządzenie o Krajowych Ramach Interoperacyjności) oraz prawa międzynarodowego. Jest jednak bardzo prawdopodobne, że wymóg ten nie jest w pełni realizowany, bowiem dotąd oficjalnie nawet nie przetłumaczono WCAG 2.0 na język polski tak, by został uznany przez polskie instytucje czy prawodawcę. Z tego powodu istnieje nie tylko niski poziom znajomości jego zasad, ale i szczegółowych regulacji dotyczących ich wdrożenia. W efekcie ogromny odsetek obywateli w naszym kraju nie ma dostępu do treści, zamieszczanych w Internecie.

Wspomniane badania wymagać będą zarówno analizy natury prawnej (przepisy odsyłające do WCAG), jak i informatycznej (przegląd serwisów internetowych), a także włączenia do obszaru heurezy osób niewidomych i niedowidzących, które najlepiej wiedzą, jakie bariery są najbardziej dokuczliwe w korzystaniu z Internetu. Rezultatem projektu będzie kwerenda treści tych zasad, a także publikacja zbioru wniosków dotyczących błędów popełnianych przez branżę informatyczną przy realizacji obowiązków wynikających z WCAG 2.0.

Wobec globalnego starzenia się społeczeństw, a także wzrostu występowania schorzeń przewlekłych i zaburzeń zdrowia psychicznego, w kolejnych latach niepełnosprawność będzie jeszcze większym problemem, niż obecnie, co potwierdzają prognozy WHO. Dlatego warto już dzisiaj zminimalizować ich skutki poprzez likwidację wykluczenia cyfrowego i budowę solidarnego społeczeństwa informacyjnego.